Name: De eerste dijken
Uploaded: 2014-06-15T22:00:00+02:00
Duration: 4 min 43 s
Description: In de 12e eeuw groeit de bevolking in Europa. Daarom gaan mensen de nattere, lagere gelegen gebieden aan de kust koloniseren. Om het zeewater buiten de deur te houden, gaan de kustbewoners dijken bouwen. Om de bouw en onderhoud van dijken te coördineren worden waterschappen opgericht.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

In de 12e eeuw neemt de bevolking in Europa en dus ook in Nederland sterk toe. Daarom gaan mensen de nattere, lagere gelegen gebieden aan de kust koloniseren. 
Om het zeewater buiten de deur te houden, gaan de kustbewoners dijken bouwen. 
In het West Friesch Archief in Hoorn hebben ze oude kaarten van de West Friesche Omringdijk in Noord Holland. Een dijk van wel 126 km lang. Het is een van de vele dijken die er in Nederland gebouwd zijn. In de tijd dat men dijken begon te bouwen zijn ook de waterschappen ontstaan. Want het bouwen en onderhouden van dijken vraagt om een goede samenwerking en leidt tot veel discussies. 
Petra van Dam is hoogleraar waterstaatkunde en weet hoe het bouwen van dijken heeft geleid tot het ontstaan van de waterschappen. 
Dus dan moet je gaan samenwerken. Dan kun je zeggen ‘leuk spontaan, samenwerken’, maar je hebt dan al gauw iemand nodig die coördineert en dan ook de mensen die wat minder ijverig zijn af en toe achter hun broek zit. Je hebt al gauw een regionale vorm van gezag nodig die dat ondersteunt, of afdwingt, of hoe je dat verder ook wilt noemen. En in de Nederlandse geschiedenis hebben de waterschappen daar een belangrijke taak.
Nu zijn er 24 waterschappen, maar vroeger waren er nog veel meer. Het hoogheemraadschap van Rijnland is het eerste bekende waterschap. Dat is met een mooi document bezegeld halverwege van de 13e eeuw. 
Hier is de archivaris van Rijnland, die brengt een oorkonde van 1255, heel voorzichtig, het is natuurlijk een heel oud stuk, op perkament, dat is heel erg kwetsbaar, dat zit dus normaal in een archief opgesloten waar het klimaat beheerst wordt, de vochtigheid en de temperatuur. Dit is het zegel dat nu bovenkomt, het is verbrokkeld, omdat het toch een beetje de tand des tijds toont.
Voordat de waterschappen worden opgericht zijn belangrijke edelen en grondeigenaren verantwoordelijk voor alles wat met water te maken heeft. Deze mensen werden heemraden genoemd. Graaf Willem II maakt in de 13e eeuw een grote fout. Hij bouwt een kostbare sluis bij Haarlem en vergeet dat met de heemraden te overleggen.
En toen zijn meteen de heemraden aangekomen met ‘hallo! Wij zijn niet geraadpleegd!’’ Oh stom, dacht hij, en toen heeft hij deze oorkonde uitgevaardigd, twee jaar later… waarin hij erkent dat hij natuurlijk eerst om advies had moeten vragen. En dat is wat hier staat: hier staat dat hij belooft dat hij dat nooit meer zal doen, dat hij nooit meer iets met water, wat nu spoei genoemd wordt, en spoei dat is de kolksluis van Spaarndam, en als hij dat zal doen dat hij dan advies zal vragen, en dat is consiglio, dat zie je hier; zal vragen aan de heemraden. Dat is dit woord: een Nederlands woord in een Latijnse oorkonde.
Het staat nu zwart op wit. Deze heemraden worden vanaf 1255 officieel de bestuurders van het waterschap, met de naam Hoogheemraadschap van Rijnland. 
Ook nu nog zijn de waterschappen samen met Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor het beheren van water in Nederland. 
En dijken in de gaten houden hoort daar ook bij. 
We gaan kijken of er is gemaaid. Je ziet hier is nog niet gemaaid, dat moet gedaan worden dus daar gaan we een notitie van maken, en een fotootje van maken en uiteindelijk gaat er een schouwbrief uit, naar de betreffende eigenaar.
Presentator: en dit is jouw werk? Je bent van het hoogheemraadschap Delftland,en jij gaat alle stukjes kade, dijk langs?
Ja, nu hebben schouwperiode, normaal inspecteer ik alle waterkeringen, visueel, dus om te kijken of de kade hoog genoeg is, of er geen mollen zitten, muskusratten, maar nu is echt de periode van de schouw, dat is twee weken dat we dat doen. We komen wel eens rare dingen tegen: niet waterkerende objecten op dijken; dat zijn bijvoorbeeld bomen, we willen geen bomen op dijken, en tuinhuisjes… dat willen we gewoon niet. Die dijken moeten gewoon helemaal open zijn, dat is het beste. 


Het Nederlandse landschap is gemaakt door de natuur en ingericht door de mens. 

Het ontstaan en de inrichting van Nederland

Door de eeuwen heen hebben we in Nederland manieren gevonden om om te gaan met de dreiging van het water. We zijn kampioen in het bouwen van dijken, dammen en het maken van polders. In deze tijdlijn ga je terug in de tijd om te ontdekken hoe het landschap van Nederland gevormd is. 

Tijdlijn over hoe het Nederland zoals we kennen is ontstaan

De inrichting van Nederland

Nooit meer oorlog: dat is het idee waarmee zes landen in 1951 de EGKS oprichten: de voorloper van de EU. Hoe heeft de EU zich door de jaren heen ontwikkeld? En welke landen zijn er bijgekomen en weggegaan? Deze tijdlijn geeft een chronologisch overzicht. 

Tijdlijn over de Europese eenwording

De Europese Unie

Voordat Oekraïne werd aangevallen door Rusland in 2022, was het een onafhankelijk land. Maar door de jaren heen is Oekraïne vaak de speelbal geweest van andere grootmachten, zoals de Sovjet-Unie van Stalin. Meer weten? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over de geschiedenis van Oekraïne

Hoe is Oekraïne ontstaan?

De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) is een militaire samenwerking, bestaande uit 30 landen. De NAVO heeft als doen de vrijheid en veiligheid van de lidstaten te garanderen. Hoe doen ze dat? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie

Wat doet de NAVO?

De eerste dijken

Onze strijd tegen het water is nog niet gestreden. De kans op een overstroming, zelfs groter dan ooit tevoren, is maar al te reëel. Wat hebben we van het verleden geleerd?

Overstromingen in Nederland

In de 12e eeuw groeit de bevolking in Europa. Daarom gaan mensen de nattere, lagere gelegen gebieden aan de kust koloniseren. Om het zeewater buiten de deur te houden, gaan de kustbewoners dijken bouwen. Om de bouw en onderhoud van dijken te coördineren worden waterschappen opgericht. 

Aarde, zon en maan

Het begin van de waterschappen in Nederland

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.