Castraten

Omdat vrouwen in de 17e eeuw niet in het openbaar mochten optreden, moesten mannelijke operazangers heel hoog kunnen zingen. Dat was een pijnlijke bedoening: jonge jongens werden gecastreerd zodat ze hun hoge stem zouden behouden, en nog hoger konden zingen dan een sopraan.

Hoe gekker hoe beter is het motto van de opera in de baroktijd in de 18de eeuw. Een stem die bovennatuurlijk klinkt. Onmenselijk bijna, dat is de top. Een groep zangers blinkt uit in die kunst: de castraten. Maar hoe word je castraat? Dat is een nogal pijnlijke operatie volgens zanger Sietze Buwalda.
Er werd een inkeping in de lies gemaakt en daar werd de zaadstreng uitgehaald, doorgeknipt en afgebonden. Verdoving hé. Touwtje om de halsslagader of even je nek dichtknijpen. Dan in een bad met koude melk met water zodat het een beetje verdoofd. De kinderen kozen er vaak niet voor en van een paar van de grote castraten is bekend dat ze er zelf om gevraagd hebben. Maar het gros werd gewoon verkocht. Als de ouders 6 kinderen hadden dan was er geen geld en als er eentje een beetje goed kon zingen dan werd hij heel gauw verkocht.
Deze jongens kunnen als volwassenen net zo hoog, zelf nog hoger zingen dan sopranen. Als mannen hebben ze ook nog een grotere longinhoud dan vrouwen dus ze houden die ene noot ook langer vast. Dat klinkt misschien zo. Dit gezang is samengesteld uit een stem van een man en een vrouw. Hoe een castraat op zijn top werkelijk klonk weten we niet want hij bestaat niet meer. Het Vaticaan verbiedt het castreren van zangers in de 19e eeuw en dus sterft hij uit. Er is nog een stokoude opname uit begin 20e eeuw van de laatste castraat maar hij is al bejaard en ver voorbij zijn bloeitijd. Toch, het geeft een idee. Een van de laatste componisten die met castraten werkten was de Italiaan Rossini. Hij zegt'je kunt je geen voorstelling maken van fascinerende stemmen van volmaakte virtuositeit van deze dappere helden. Ter barmhartige compensatie van het gebrek aan iets anders. Wat nog het meest op de castraat lijkt is de countertenor. Die maakt vaak gebruik van zijn kopstem. In de popmuziek hebben we dat ook. Freddy mercury van Queen of de Bee Gees. Die doen hetzelfde als een countertenor. Het is geen castraat maar het is wel mooi. Het is mooi maar geen castraat. Dit is zo'n klassieke countertenor.