Klas 4/5/6

VMBO examenvideo's bij aardrijkskunde over de leervaardigheden. Eindtermen: kaartlezen, GPS, schaalverdeling, plattegrond, satellietbeelden.


Het enorme land de Verenigde Staten ligt aan de andere kant van de Atlantische oceaan en is bekend van de natuurparken, steden als New York en Miami en van de vele muziekstijlen die zijn oorsprong vinden in dit land. 

Quiz over The States

Wat weet jij over de Verenigde Staten?

In de interactieve schoolplaat De wereld rond reis je over de wereld. Oefen je topografische vaardigheden, test je kennis en verbeter je wereldoriëntatie door 'op reis' te gaan naar landen als India, Argentinië en Australië. Word een kei in topo!

Interactieve schoolplaat over landen en topografie

De wereld rond

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Klas 1/2/3

Een kaart is een hulpmiddel om overzicht te krijgen van een gebied. Bij voorbeeld een land, een stad of een winkelstraat. Met een kaart kun je makkelijk de weg vinden. Ten minste, als je kaart kunt lezen. Een kaart is vaak heel overzichtelijk. Er worden kleuren en figuren gebruikt om verschillende gebieden, wegen en belangrijke plaatsen aan te geven. Zo kun je dus makkelijk zien waar je kunt parkeren, waar je iets kunt eten, winkelen of kunt tanken.

Kaartlezen

Korte, actuele reportages gekoppeld aan leerstof voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo.

Schooltv actueel

Schooltv Actueel

Waar zouden we zijn zonder een kaart? Met de tom-tom in de auto lijkt de plattegrond of kaart niet meer zo nodig. Op de fiets heb je nou eenmaal geen tom-tom en is het ook handig om je weg te vinden.

Een landkaart wijst je de weg

Groep 6/7/8

Hier in de atlas zie je een kaart van de Alpen, het hooggebergte waar we nu zijn. Nou, dan moet je even hier wat dichterbij komen, hier in de hoek hebben ze de legenda, die geeft aan hoe je kaart moet lezen. Het begint bij donkerblauw: dat is het diepste gedeelte op deze kaart. En zo loopt het op naar hier groen, dat is 0 tot 100 meter, dat is zeg maar op zeeniveau. En vervolgens gebruiken ze steeds andere kleuren om een andere hoogte aan te geven: hoe hoger, hoe donkerder bruin. Dus dit donkerbruine is het hoogste op de kaart: 5000 meter staat erbij. Maar als je dan weer op de kaart kijkt, dan zie je al die kleuren inderdaad terug. Hier in Italië een heel groot stuk groen, dus dat is vlak land, de zee blauw, in inderdaad: de Alpen bruin, want dat staat voor die hoogte. En hoe donkerder bruin, dus hoe hoger. Nou, dat klopt ook wel, want hier zijn we in dit gedeelte, kijk om je heen: je ziet hier ook bergen die behoorlijk hoog zijn. En daar op de toppen ligt eeuwige sneeuw en dat zie je ook terug op de kaart, maar dat zijn die witte puntjes hier.

Eens effe kijken waar ik nou precies ben, ja, ik vind het altijd heel moeilijk om in een berglandschap de weg te vinden. Het komt omdat een gewone kaart hier niet zo handig is, zo’n kaart zoals we in Nederland gebruiken, want die is net als Nederland plat. Hè, je kan hier het beste gebruikmaken van de hoogteverschillen en ze hebben er wat op bedacht om dat op een gewone kaart te laten zien. Hier, dit is een kaart van dit gebied. En zie je al die lijntjes daar? Dat zijn hoogtelijnen en tussen ieder lijntje op deze kaart zit 10 meter verschil. Dus het loopt hier aardig zo op naar de top van de berg. Ik kan het ook voor je tekenen. Ik ga nu een eigen berg ontwerpen. Dit is 0 meter. Dan ga ik voor hoogtelijnen van steeds 100 meter verschil. Zo. Dan is dit 100 meter. Dit is 200 meter. 300 meter. 400 meter. Nou, je ziet, dat het hier vrij steil afloopt, want de lijnen zitten dicht op elkaar. Hier zitten de lijnen verder uit elkaar en is het meer glooiend. Dit is dus een betere plek om bijvoorbeeld een weg aan te leggen. Nou, wat is nou het hoogste punt in deze buurt? Effe kijken, dat is hier. De top van de Mont Blanc: 4810 meter.

Kaartlezen in de bergen

Noord, Oost, Zuid, West, ieder stuk Europa heeft zijn eigen karakteristieken. Hoe leven en werken Europeanen in die verscheidenheid aan landschappen?

Europa in delen

Europa in Delen

Op elke kaart staat een legenda. In sommige legenda staan kleuren die je terugziet op de kaart. Daarmee wordt de hoogte aangegeven. Elke kleur staat voor een bepaalde hoogte. Op sommige kaarten staan ook hoogtelijnen. Die geven aan hoe steil of hoe glooiend het landschap is. 

Ook op een platte kaart kun je de hoogte aflezen

Als je op de wereldkaart kijkt, dan kun je zien dat Groenland veel groter is dan Congo. Sterker nog: Groenland is veel groter dan heel Afrika. Maar als ik naar Wikipedia kijk, dan zie ik toch echt, dat Groenland 2.166.000 vierkante kilometer is en Congo 2.344.000 vierkante kilometer is. Dat is toch een beetje vreemd. Dat wil dus zeggen, dat Congo groter is dan Groenland. Maar als je op een wereldbol kijkt, dan kun je zien, dat Congo eigenlijk even groot is als Groenland. Wat gaat d’r dan mis bij het maken van die kaarten? De wereldbol is driedimensionaal en die moeten we op een platte kaart zien te krijgen. We moeten dus een bol in een plat vlak duwen. Het probleem daarvan is, is dat alles weer gaat vervormen. En dat is wel jammer. Dus je moet kiezen: wat wil je liever hebben: de hoeken of de oppervlakten, of misschien de afstanden die kloppen? Het lukt nooit om alles tegelijk goed te krijgen. Bij de centrale cilinderprojectie rol je de kaart als een koker om de aarde. Bij deze kaart lopen de breedtecirkels parallel aan de Evenaar. Maar de hoeken en de oppervlakten, tja, die worden vervormd op zo’n kaart. Mercator paste deze projectie aan in 1569 om er eentje te maken waarbij die hoeken wél klopten. Dit tot grote vreugde van de zeelieden, want die konden namelijk in één keer fffjjjttt zo hun koers rechtuit tekenen.
Er zijn nog veel meer manieren om een kaart te maken. Met elk zijn voor- en nadelen. Op de Peterskaart kloppen de oppervlakten. Op de (…) liggen de lengtegraden en de breedte-graden op gelijke afstanden en op de Robinsonkaart klopt eigenlijk helemaal niets, maar je ziet wel heel mooi de aarde op één kaart. Maar goed, op welke kaart je ook kijkt, uiteindelijk ziet de aarde d’r toch heel anders uit.

Kaarten maken

De serie Wiskunde vóór de profielen bewijst dat ook wiskunde een bijdrage kan leveren aan de profielkeuze van middenbouwleerlingen. Dit is de leuke kant van wiskunde!

Programmaheaders

Wiskunde voor de profielen

Hoe doe je dat nou: de wereldbol goed weergeven in het platte vlak. Eerlijk gezegd: dat kan niet.

Hoe worden kaarten gemaakt?

Een kaart is een hulpmiddel om overzicht te krijgen over een gebied. Bijvoorbeeld een land, een stad, of een winkelcentrum. Met zo’n overzichtskaart kun je makkelijk de weg vinden. 
Tenminste als je kan kaartlezen. 
Om een overzichtskaart te maken heb je eerst een luchtfoto nodig. 
Die wordt recht van boven gemaakt vanuit een vliegtuig of een satelliet. 
Maar een foto is nog geen kaart. 
Veel dingen die op de foto staan, zie je op de kaart niet terug, zoals auto’s en mensen. Die zijn namelijk maar tijdelijk. 
Andere dingen zie je extra goed. Ze zijn ingekleurd. Dat maakt het overzichtelijk. Ook zijn er figuurtjes bij getekend. 
Dan zie je bijvoorbeeld waar je kan parkeren, waar je kan tanken, waar je iets kan eten of waar ’t zwembad is. 
De bovenkant van de kaart is het noorden, dat kun je controleren met de windroos. 
En elke kaart heeft een titel. Je moet natuurlijk wel weten over welk gebied de kaart gaat.

Een overzichtskaart

Korte, krachtige en boeiende afleveringen over aardrijkskunde onderwerpen.

Geoclips

GeoClips

Als je kunt lezen, wil dat nog niet zeggen dat je ook kaart kunt lezen. Want dat is een vak apart. Maar als je weet waar je op moet letten, is het heel eenvoudig.

Vind je weg met een kaart

Van Hilversum naar Helmond is op deze kaart 5,3 centimeter. De kaart heeft een schaal van 1 staat tot 2 miljoen. Dus 1 centimeter op de kaart is in het echt 2 miljoen centimeter. Dat is 20.000 meter en dat is 20 kilometer. Van Hilversum naar Helmond is 5,3 maal 20 kilometer is 106 kilometer. Om in de stad Helmond de afstanden te bepalen, kun je beter een plattegrond gebruiken met een andere schaalverdeling: 1 op 100.000 bijvoorbeeld. 1 centimeter op de kaart is dan 100.000 centimeter in de werkelijkheid oftewel 1 centimeter op de kaart is in het echt 1 kilometer.
Op deze kaart is 1 centimeter 5000 centimeter en dat is 50 meter.

Schaalverdeling

Getallen worden over de hele wereld gebruikt. Ze zorgen voor meetbaarheid en objectiviteit.

Wiskunde voor de brugklas

Bij het ontwikkelen van virtueel Helmond spelen verhoudingstabellen en schalen een grote rol om de virtuele wereld zoveel mogelijk op de echte te laten lijken.

Kaarten en plattegronden zijn op schaal getekend

Om ons land in te richten en te herinrichten moeten we weten hoe ons land er nu uitziet, op de millimeter nauwkeurig. Dit in kaart brengen doen we vanuit de lucht. Het hele jaar door vliegen toestellen in kaarsrechte banen over Nederland. Iedere vierkante centimeter wordt minutieus in kaart gebracht. Het hoogtebestand wordt in kaart gebracht om bodemdaling te meten. En er wordt gefotografeerd om veranderingen in het landschap vast te leggen. Vreemd genoeg doen we dit niet zelf. We laten dit over aan onze zuiderburen. Zij zijn het die ons land het beste kennen. Aan boord een gyroscopisch gestabiliseerde camera die ons land iedere paar honderd meter fotografeert. Iedere verandering is zichtbaar vanuit de lucht. Gemeentes maken daar handig gebruik van. Of we ons wel netjes aan de regels houden en niet zomaar ergens een schuurtje bouwen. Want ons land mag en kan natuurlijk nooit zo’n rommeltje worden zoals in België het geval is. En daar zijn heel veel regeltjes voor bedacht.

Hoe wordt Nederland in kaart gebracht?

Nederland van boven is een documentaireserie over Nederland vanuit de lucht! Er wordt een beeld geschetst van Nederland, zijn inwoners en hun activiteiten.

Programmalogo's

Nederland van boven in de klas

Nederland van boven

Ons landschap verandert voortdurend: er worden nieuwe wijken gebouwd en parken aangelegd. En hoe kun je dat beter in kaart brengen dan vanuit de lucht?

Met camera’s vanuit de lucht

Ik ga vandaag een onuitwisbare indruk maken op deze prachtige stad Amsterdam en ik ga je laten zien, dat je hele spannende dingen kunt doen met de GPS. Even iets instellen. Oké, we kunnen.GPS of Global Positioning System is ontworpen door en voor het Amerikaanse Leger, maar steeds meer gewone burgers zoals jij en ik maken daar gebruik van. Denk maar eens aan de navigatiesystemen die in heel veel auto's zitten.Ik heb mijn GPS ontvanger zo ingesteld, dat ie alle punten waar ik langskom onthoudt. Je kunt het laten doen eens in de zoveel tijd, bijvoorbeeld 10 seconden, of om de zoveel meter. En zo'n punt kan door de satellieten tot 10 meter nauwkeurig worden bepaald. Ik mag trouwens wel opschieten, want het wordt donker.Ik heb al een aardig stuk gefietst, dus mijn GPS heeft al heel wat coördinaten opgeslagen. Door die coördinaten achter elkaar te plaatsen, krijg je een spoor. In vaktermen het dat een "track". En die punten, die kun je bijvoorbeeld gebruiken als de kiezels van Klein Duimpje, die gooide hij uit om de weg weer terug te vinden. Het is handig voor als je verdwaald bent.Wanneer je die ontvanger uitzet, dan slaat ie de gereden route op.Kijk: en dit is echt leuk! De track kun je nog beter bekijken door 'm in dit geval op een laptop over de kaart van Amsterdam te leggen. En dan krijg je dit. En je kunt 'm ook op Internet zetten. Dat doen trouwens heel veel fietsers en wandelaars, want zo wisselen ze hun favoriete routes uit.Zo, en wanneer je die GPS ontvanger weer aanzet, zo, dan begint ie automatisch weer aan een nieuwe route.Het is hartstikke handig hoor, zo'n GPS systeem! Maar wat ik wel een beetje een nadeel vind is, dat je daardoor dus ook 24 uur per dag elke plek op aarde in de gaten gehouden kan worden. Nou ja, even kijken waar ik vandaag allemaal geweest ben.Ha, tataaa!

Een GPS

Snel op zoek naar nieuwe plaatsen zonder heel lang onderweg te zijn? Tegenwoordig helpt een routeplanner je op weg. Favoriete plaatsen kun je met anderen delen via internet. Er zijn oneindig veel mogelijkheden. Kijk deze clip.

De moderne wegenkaart

Groep 3/4/5

Geocaching is een soort schatzoeken. Iemand verstopt iets en anderen gaan ernaar zoeken. De schat wordt in een doos gedaan en heel goed verstopt. Onder een boomwortel of in een spleet of… Alles is mogelijk. Om de schat door iemand te laten vinden, moet je noteren waar je hem hebt verstopt. Je moet je voorstellen dat de aarde bestaat uit een coördinatenstelsel, een netwerk van lengtegraden en breedtegraden. Je zoekt de lengtegraad en de breedtegraad van de verstopplek op.
Dat kun je met een gewone kaart doen. “Dank je”. Maar het is handiger om het met een GPS-ontvanger te doen. Die werkt net zoals een navigatie-apparaat in een auto.
Hij ontvangt satellietsignalen uit de ruimte en berekent zo de precieze lengte- en breedtegraad. Dat noemen we de ‘coördinaten’. Nu moet je aflezen waar de schat precies ligt en de precieze locatie op internet zetten. Andere geocachers lezen die gegevens, zetten ze in hun eigen GPS en gaan op zoek naar de verstopplaats.
“Prima”, maar hou wel je ogen goed open. De gegevens kloppen niet helemaal precies. “Hallo, daar”..Zie je wel? Het werkt, dan ruil je jouw aandenken voor een ander aandenken dat in de doos zit. En om te bewijzen dat je daar bent geweest, schrijf je je naam op in het logboek. Dat is alles!

Geocaching

Geocaching is een soort schatzoeken. Iemand verstopt iets en anderen gaan er naar zoeken. Dat doen ze met behulp van een GPS. Zo is de schat makkelijker te vinden.

Schatzoeken met je GPS

Bevolking en ruimte

VMBO examenvideo's bij aardrijkskunde over de leervaardigheden.

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

stampen in de plassen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.