PO aardrijkskunde

Natuur en techniek PO

Geschiedenis PO

Sport PO

Engels PO

Taal en spelling po

Kunst PO

Mens en maatschappij PO

Rekenen PO

Jeugdjournaal vrijdag 6 december

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Het ochtendjournaal met daarin de Japanse sport sumoworstelen, de heropening van de Notre-Dame in Parijs, en een nummer over Max Verstappen dat heel simpel klinkt maar wél een wereldhit is nu.

Nieuws over sumoworstelen en de Notre-Dame

Afscheid Sinterklaas 2024

Verslag van de actuele ontwikkelingen en achtergronden rondom de intocht, het verblijf en de verjaardag van de goedheiligman in Nederland.

Het Sinterklaasjournaal

Het zit er weer op voor dit jaar. Sinterklaas en zijn pieten nemen afscheid. Tot volgend jaar!

Sinterklaas en de pieten nemen afscheid

Banner logo

Wat weet jij nog van het nieuws van deze week? Test je kennis met de quiz! Deze week in het nieuws: nieuwe dieren en planten, atlete van de wereld, Cyber Monday, advent en circuit Zandvoort. Na elke vraag vind je een video met achtergrondinformatie bij een onderwerp uit het nieuws. 

Test je kennis over het nieuws van de week

Nieuwsquiz over nieuwe dieren en planten, Cyber Monday en Zandvoort

Boswachter Tim en zijn cameraman Sjoerd gaan op zoek naar de vos!

Beestenbrigade Wilde Dieren - Vos

Boswachter Tim gaat met twee kleuters het land in om de natuur een handje te helpen. Ook laten kleuters hun huisdier zien. Dit is een programma van KRO-NCRV.

Beestenbrigade

Naar de website van Beestenbrigade

Beestenbrigade Wilde Dieren

Nieuw voor primair onderwijs

VO biologie

VO aardrijkskunde

VO geschiedenis

VO Nederlands

Economie VO

Mens en maatschappij VO

Engels VO

VO wiskunde

VO kunst

Dit is één van de plekken in Nederland met de meeste luchtvervuiling. In Wijk aan Zee! Met elke ademteug krijg je hier gemiddeld het meeste fijnstof binnen. En dat niet alleen, ook allerlei andere narigheid. Maar goed, het is niet zo dat de rest van Nederland nou wél zo'n lekker schone lucht heeft. Nederland moet de uitstoot van ultrafijnstof terugdringen. Dit is niet echt goed voor je longen, zo'n lekker knapperend houtvuur. Je kunt de luchtverontreiniging in Gelderland vergelijken met het meeroken van zes sigaretten per dag. Hoe komt dat? Wat denkt u? Fijnstof. Luchtvervuiling is één van de grootste veroorzakers van ziektes in Nederland. Ongeveer net zo'n grote risicofactor als overgewicht. En als dit dan de meest vervuilde plek van Nederland is waar is de lucht dan wél schoon? En is dat dan schoon genoeg? Om die vraag te beantwoorden staarden we naar kaarten, bekeken we grafieken, doken we in de archieven en belden we met mensen die er verstand van hebben. Hee hallo, je spreekt met Judith van de NOS. Deed ik dus niet alleen, maar met m'n collega Judith. Uhh Judith. Judith? Dit is je cue! O hey! Ja precies. Zo kwamen we op de meest vervuilde plek uit en met deze drie kaarten zoeken we naar de schoonste lucht van Nederland. Eerst: welke schadelijke stoffen zitten er eigenlijk in de lucht? Nou als je daarnaar zoekt dan kom je er héél véél tegen. Gifstoffen en gassen die vanuit fabrieken, verbrandingsmotoren het platteland of uit de natuur in de lucht belanden. Het is onmogelijk om ze allemaal in kaart te brengen. Bovendien wordt lang niet alles structureel gemeten. Dus ja, waar moeten we beginnen? In onze zoektocht komen deze twee stoffen de hele tijd terug: fijnstof en stikstofdioxide. Allebei schadelijk voor onze gezondheid, én een goede indicatie van hoe vervuild de lucht is. Waar rook is, is vuur, zeg maar. Het RIVM meet deze en andere stoffen met honderd meetstations verspreid door het land. Je kan zelf live meekijken met de data, maar dat is dus echt een momentopname. Luchtvervuiling heeft namelijk ook veel met het weer te maken. Als het koud is blijven schadelijke stoffen langer hangen als het gaat waait verspreidt het zich juist snel, en op een warme dag kunnen door allerlei onderlinge reacties weer ándere stoffen ontstaan. Kortom: alles hangt met elkaar samen. Deze kaarten zijn daarom gemiddelden en zeggen iets over de lucht in een heel jaar. Goed, we beginnen bij stikstofdioxide. Een verbinding tussen stikstof en zuurstof, vooral veroorzaakt door uitlaatgassen van verkeer. Dat zie je ook duidelijk terug op de kaart. Kijk: de grote wegen die pik je er zo tussenuit. Te veel stikstofdioxide is slecht voor je. Kan onder meer longziektes en hart- en vaatproblemen veroorzaken. Er is bijvoorbeeld een verband tussen langdurige blootstelling aan stikstofdioxide en astmaklachten bij kinderen. En algemener, met een vroegtijdig overlijden. Hart- en vaatziekten, longkanker, luchtwegaandoeningen dat zijn natuurlijk de bekende die geassocieerd zijn met luchtverontreiniging. Rejo Zenger woont al ruim zes jaar pal naast de snelweg A10 in Amsterdam. In je dagelijks leven merk je niet veel van de snelweg, het geluid is wel merkbaar maar qua luchtvervuiling niet echt. Maar ik denk dat dat een beetje misleidend is, want die luchtvervuiling is wel iets wat ervoor zorgt dat mijn gezondheid in de loop van de jaren sterk op achteruit gaat. Maar ja, hoeveel stikstofdioxide is dan te veel? De Wereldgezondheidsorganisatie legt de grens op maximaal 10 microgram per kubieke meter. Dat is voorlopig een advies en geen regel, al wil de EU het in 2050 verplichten. Alles wat op deze kaart is ingekleurd, komt daarboven. Is alles onder die 10 microgram dan veilig? Nou, niet per se, want onderzoekers zeggen dat er geen ondergrens is waaronder er geen gezondheidseffecten zijn. Met andere woorden: zelfs lage hoeveelheden kunnen schadelijk zijn. De grootste bron in Nederland van stikstofdioxide is ál het verkeer. Ook landbouw is een belangrijke uitstoter. Maar er waait ook veel Nederland binnen uit de omliggende landen. Dan het goede nieuws. Want ja ik heb ook de comments gelezen. Ooit was het veel erger, want al jaren daalt de stikstofdioxide in onze lucht. Elf jaar geleden zag deze kaart er namelijk zo uit. 2013 nu. 2013 nu. Komt vooral door strengere regels en innovatie. Een gemiddelde personenauto levert bijvoorbeeld veel minder stikstofdioxide op dan vroeger. En misschien denk je nu al de hele tijd: Ooohja, stikstof! Dat is toch van de stikstofcrisis? Opnieuw lijkt de aanpak van de stikstofcrisis vertraging op te lopen. Terwijl Nederland zich een weg probeert de banen uit de stikstofcrisis blijft het onduidelijk hoe het verder moet met de stikstofcrisis. Ja, maar dat is echt iets anders: die crisis gaat niet alleen over stikstofdioxide maar vooral over ammoniak. En dat heeft vooral ook gevolgen voor de natuur. De Nederlandse natuur staat er slecht voor. Stikstof en de natuur, de politiek praat er inmiddels al meer dan vier jaar over. Totale waanzin. Dus als we zoeken naar de schoonste lucht in Nederland voor je gezondheid, ja, dan vallen deze plekken al allemaal af. Dan fijnstof. Dat is geen stof op zich, maar een verzamelnaam voor heel kleine deeltjes in de lucht die je meestal niet kunt zien of proeven. Fijn stof dus. Letterlijk. Stofdeeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer. Dat is vijf keer kleiner dan de dikte van een haar. Nou kijk, zo vies is het hier dus. Ik kan het drie keer per maand schoonmaken maar dat heeft heel weinig zin eigenlijk. Belandt niet alleen op vensterbanken en ramen. Dat is toch zwart? Dit zo'n beetje elke drie, vier weken. Maar ook in je luchtwegen. Ook fijnstof komt uit verbrandingsmotoren, de landbouw en de industrie. En dit zou je misschien niet verwachten, maar het grootste deel zijn bodemstoffen zoals ijzer- en aluminiumdeeltjes. Hieronder valt ook stof dat opwaait door het omploegen in de landbouw of door langsrijdend verkeer En, deze zag ik zelf niet aankomen, maar zeezout is ook een belangrijke bron. We liggen aan zee en dus zit er van nature nogal wat zout in onze lucht. Dat is zó klein dat het je het ook inademt als fijnstof. Daar is wel iets geks mee aan de hand. Zeezout telt in sommige metingen namelijk niet mee als fijnstof. Daardoor lijkt het alsof de lucht een stukje schoner is en de GGD wil daarom van die uitzondering af. Als het over fijnstof gaat, heb ik eigenlijk nog een kaart nodig. Deze gaat over nóg kleiner fijnstof. Deeltjes die tot 2,5 micrometer groot zijn. Dat is twintig keer kleiner dan de dikte van een haar. Die deeltjes dringen nog veel dieper je longen binnen en zijn dus nog gevaarlijker. Vooral in Zuid-Nederland hangt veel van dat kleinere fijnstof. Komt onder meer door de veehouderij in dat gebied. En in de steden zie je de effecten van het verkeer terug. Is dit dan alles? Nee. Want er is ook nog Ultrafijnstof. Weinig lucht, een piepende adem en grotere afhankelijkheid van medicijnen. Nederland moet de uitstoot van ultrafijnstof terugdringen. De allerkleinste deeltjes fijnstof, kleiner dan 0,1 micrometer. Vijfhonderd keer kleiner dan een haar. Er zijn grote zorgen over ultrafijnstof, we weten er namelijk nog maar weinig van we meten het niet structureel en er zijn geen normen voor. Terwijl: we weten wél dat het waarschijnlijk erg slecht is voor onze gezondheid. Dit is een schatting van hoeveel ultrafijnstof er in de Nederlandse lucht hangt gebaseerd op verschillende onderzoeken. Dat is denk ik inherent aan het feit dat je in een grote stad woont. En we kunnen niet allemaal op de Veluwe gaan wonen. Goed. We zoeken dus de schoonste lucht van Nederland met zo min mogelijk fijnstof. Dus als we deze twee dan even op elkaar leggen dan vallen nog veel meer plekken af. Waar geen kaarten van bestaan, maar wel een enorme lijst, zijn de Zeer Zorgwekkende Stoffen. Die zijn volgens het RIVM gevaarlijk voor mens en milieu omdat ze bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn of voor eeuwig ophopen in de natuur. Zoals Tetrathy Lammon Hepta… Juud, kom eens. Tetrathy Lammon. Ja nou goed, dit soort stoffen dus. Die in water, grond en lucht gevonden worden. Die Zeer Zorgwekkende Stoffen verschillen nogal per regio, omdat ze vaak gevonden worden in de buurt van vervuilende fabrieken. Hier in Dordrecht gaat het met name over PFAS. Dat is vooral aanwezig in water en de grond, maar is rondom de fabriek ook gemeten in de lucht. Het Openbaar Ministerie start een strafrechtelijk onderzoek naar Chemours in Dordrecht. Het chemiebedrijf wist zeer waarschijnlijk al tientallen jaren dat de uitstoot van PFAS een risico vormt voor het personeel en de omgeving. Er zitten veel mitsen en maren aan deze stoffen, als ze überhaupt al gemeten worden in de lucht. En omdat ze zo plekgebonden zijn, hebben wij er ook geen kaart van. Daarom focussen wij ons op deze drie kaarten die dus een goede indicatie geven van de totale luchtvervuiling. Oké waar is dan de schoonste lucht? Een plek met zo min mogelijk stikstofdioxide zo min mogelijk fijnstof en zo min mogelijk nóg kleiner fijnstof. Als je hiernaar kijkt dan kun je al een prima inschatting maken maar als gedachtenexperiment willen we het zo precies mogelijk weten. Dus we gaan het berekenen. Grafisch ontwerper Onno combineert de drie kaarten tot één en verdeelt Nederland in vierkantjes van 2,5 kilometer. Hoppa! Datajournalist Semina laat vervolgens een berekening los op de data waarbij het vierkantje met de laagste hoeveelheden van deze drie stoffen, het allerbest scoort. Nou dan hebben we die. En ja, er valt van alles aan te merken op deze methode het is dan ook geen wetenschappelijk onderzoek. Goed, klein momentje. Daar komt ie. Bijna. Gevonden! Hier is de schoonste lucht van Nederland! Op Schiermonnikoog! Rick jongen kom ook, geniet van de lucht! Schone lucht! Nou, wacht even. De lucht is hier dan misschien wel het schoonst van Nederland maar écht schoon is het hier nog steeds niet. Dat zie je vooral op de Europese fijnstofkaart. Daar kleurt Nederland nu behoorlijk rood, vergeleken met bijvoorbeeld de Schotse hooglanden of zuidoost Frankrijk. Daar zitten ze wel onder de fijnstofnorm van de Wereldgezondheidsorganisatie. Maar het kan ook slechter: in Oost-Europa is het qua fijnstof echt drama. Daar draait een groter deel van de energievoorziening nog op kolencentrales en zijn er veel vervuilende fabrieken. Ook natuurlijke factoren spelen een grote rol. Zo blijft in Noord-Italië fijnstof hangen tussen de hoge bergen. Een soort badkuip-effect. En kijken we naar de hele wereld, dan is de luchtkwaliteit in New Delhi, India volgens de Wereldgezondheidsorganisatie het slechtste van alle grote steden ter wereld. De overheid moet er iets aan doen want het wordt iedere dag steeds moeilijker om te ademen. Dus: de schoonste lucht van Nederland vind je op Schiermonnikoog al is dat dus nog steeds niet súperschoon. Maar ik heb een paar hoopvolle grafieken voor je. Want ja, ik zei het net ook al maar jullie hebben groot gelijk. Kijk: we komen van ver. Heel ver. In 1990 stierven er naar schatting nog zo'n 65 per 100 duizend Nederlanders aan luchtvervuiling. En nu ligt dat veel lager. Grote fabrieken, kolen, rokende schoorstenen, smerige machines zijn steeds meer een ding van vroeger geworden. Hoewel ik nou helemaal niet het gevoel heb dat het hier zo vreselijk benauwd is zie ik toch wel overal om me heen dat er een heleboel vuiligheid en rook de lucht in wordt geslingerd. De afgelopen 30 jaar daalde het gehalte stikstofdioxide en fijnstof in de lucht verder en verder. Door onder meer het vervangen of sluiten van kolencentrales, steeds schonere motoren in auto's en de overstap naar elektrisch rijden. Maar is dat genoeg? Nog steeds is luchtvervuiling één van de belangrijkste risico's voor de gezondheid in Nederland. En mensen met luchtwegaandoeningen, zoals astma of COPD hebben veel last van die vervuiling. Die krijgen een soort irritatie, die gaan hoesten, die worden benauwd. Daarom wordt er nog steeds gewerkt aan nieuwe maatregelen. Er komen nieuwe Europese normen aan op termijn mag er in de EU minder fijnstof en stikstofdioxide in de lucht zitten dan nu. En ook Nederlandse provincies en gemeenten voeren nieuwe maatregelen in. Vanaf 1 januari volgend jaar is het afgelopen. Alleen nog schone elektrische bedrijfsbusjes mogen het centrum in. Met als uiteindelijke doel deze kaarten zo licht mogelijk krijgen. Leuk dat je keek en tot de volgende!

Waar is de schoonste en minst schone lucht van Nederland?

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Vervuilde lucht is slecht voor je gezondheid. Hierbij gaat het vooral om fijnstof en stikstofdioxide. NOS op 3 zocht uit waar de schoonste en de smerigste lucht van Nederland is. Wijk aan Zee is één van de meest vervuilde plekken, Schiermonnikoog één van de schoonste. Hoopvol is dat de lucht de afgelopen 30 jaar steeds schoner geworden is.

Hoe luchtvervuiling in de lucht komt

Wat zal ik eten? Dit of dit? Allebei gezond toch? Nou, ligt er maar net aan hoe je het bekijkt. Want ik wil het met je hebben over: Hoe schadelijk is landbouwgif? - Bestrijdingsmiddelen. Landbouwgif, glyfosaat, pesticiden. Pesticiden dus. Of bestrijdingsmiddelen. Want de afgelopen jaren stapelen de onderzoeken naar de gezondheidsrisico's zich op. Bestrijdingsmiddelen verspreiden zich verder dan gedacht. Een 11-jarig meisje overlijdt aan leukemie en dat zou te maken hebben met de pesticiden waar haar moeder tijdens de zwangerschap aan blootstond. Het aantal mensen met de ziekte van Parkinson stijgt snel. Dus, deze of deze? Het antwoord krijg je straks. Eerst: hoe zit het nou echt met dat gespuit? Dit is: pesticiden uitgelegd. Kijk dit appeltje. Lekker. Maar dat vinden de appelbloesemkever, fruitmot en appelschurft ook. En geloof mij, als iets daarvan op de appelboom zit is er óf helemaal geen appel om te eten, zitten er van die gaatjes in of is-ie helemaal niet te bewaren na de oogst. Een nachtmerrie voor telers. Om zulke schade te beperken en plantziektes en plagen te voorkomen grijpen tuin- en akkerbouwers dus naar bestrijdingsmiddelen. Of met weer een ander woord: gewasbeschermingsmiddelen. Zo'n beetje elke vierkante meter met gewassen wordt bespoten. En dat kan op drie manieren. Groen, microbiologisch of chemisch. Oftewel: middelen met een natuurlijke oorsprong, bacteriën of virussen, óf gif. Even een stukje geschiedenis. Na de Tweede Wereldoorlog groeit Nederland uit tot landbouwsupermacht. Daar kom je natuurlijk niet zomaar. Die opschaling had zonder bestrijdingsmiddelen nooit gekund. Maar daar was in het begin nog geen enkel toezicht op. Er werd flink met chemische middelen gespoten op het land. Zelfs ook in Amsterdam: vier weken lang, tegen een flinke rupsenplaag in de stad. Maar veel van die middelen van toen bleken hartstikke giftig te zijn. Die zijn tegenwoordig dan ook verboden. Dankzij de Bestrijdingsmiddelenwet uit 1962. En het in het leven geroepen College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden en ook de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid vindt er wat van. Met zelfs het strengste toelatingsbeleid ter wereld. Zij checken de risico's voor mens, dier en milieu. Want wat die risico's betreft onder meer Parkinson, COPD, lymfeklierkanker, leukemie, astma, hartritmestoornissen en cognitieve aandoeningen bij kinderen worden met pesticiden in verband gebracht. Ik zeg niet voor niets: in verband gebracht met al deze ziektes. Want aantonen dat het ook echt door die bestrijdingsmiddelen komt, is nog niet zo simpel. Recent gebeurde dat voor het eerst ooit in Frankrijk. Jarenlang heeft ze ervoor gestreden. En nu geeft het overheidsfonds voor pesticiden-slachtoffers haar gelijk. De leukemie van haar dochter is het directe gevolg van de blootstelling aan bestrijdings- middelen tijdens de zwangerschap. Zo'n directe link aantonen is dus ingewikkeld. Toch zijn wetenschappers over het gevaar van sommige middelen vrij zeker. Zoals paraquat, dat de EU in 2007 daarom verbood. En wel hierom. Neem de hersenziekte Parkinson. Ontdekt door James Parkinson tijdens de Industriële Revolutie in Engeland. Vooral mensen die werden blootgesteld aan zwaar vervuilde lucht zeker in de kolenmijnen, kregen de ziekte. Dat was toen. Stuk recenter dook de ziekte ook ineens heel erg op in de VS. Dit onderzoek laat zien dat in de gebieden waar in de jaren 90 veel met paraquat werd gewerkt er 25 jaar later relatief veel Parkinson-patiënten wonen. Maar ja, bewijs maar eens dat er echt een oorzaak-gevolg-relatie is. Maar er is meer. Dierproeven. Muizen kregen Parkinsonverschijnselen na het blootstellen aan paraquat. Hun substantia nigra ging eraan. Da's het gebied in de hersenen dat dopamine maakt en wat ook aftakelt als je Parkinson hebt. En onbedoeld zijn er ook mensproeven geweest. Hier zie je een drugsverslaafde man die MPTP inspoot, een soort heroïne en ongeveer meteen Parkinson kreeg. En zo zijn er meer gevallen bekend. En laat MPTP nou bijna identiek zijn qua chemische structuur aan paraquat. Voor Brussel genoeg reden om dus te zeggen: stoppen met dat spul. Maar dat betekent nog niet dat we ook echt van paraquat af zijn. Zo is Engeland nog steeds een grote producent van het spul. Zij exporteren het weer naar Brazilië, die gebruiken het volop op de akkers en zij exporteren hun gewassen dan ook weer. En weet jij altijd waar jouw eten vandaan komt? Dus best een kans dat jij alsnog paraquat binnenkrijgt, zonder het te weten. Maar deze Europese richtlijn zorgt ervoor dat er niet te veel resten op jouw eten zitten. Paraquat gebruiken we hier dus niet meer. Maar ook andere middelen die we hier nog wel spuiten, zijn omstreden. Neem een van de meest gebruikte onkruidverdelgers: glyfosaat. Onder meer gemaakt door het Amerikaanse chemieconcern Monsanto. De Amerikaanse chemiereus Monsanto moet een kankerpatiënt 290 miljoen dollar schadevergoeding betalen. Want volgens een jury in Californië is de ziekte veroorzaakt door een onkruidverdelger van Monsanto. Toch keurde de EU eind vorig jaar het middel opnieuw goed. Maar experts hebben flink wat aan te merken op de onderzoeken die de basis vormden voor de verlenging. Zij zeggen: test ook dit op de substantia nigra van muizen, net zoals bij Paraquat. Maar dat gebeurde niet. Terwijl van andere pesticiden bekend is dat ze dat gebied kunnen aantasten. Er ontbreken cruciale onderzoeksdata, zeggen die wetenschappers. En op de toelatingsprocedure valt sowieso het een en ander aan te merken, toonde Zembla aan. De wetgeving in Europa is zo dat in principe diegene die de stof produceert en die er dus geld mee verdient, dat die ook verplicht is om een dossier aan te leveren met tests. Wij van WC-Eend keuren WC-Eend. Ik vind dat die experimenten moeten worden uitgevoerd door onafhankelijke instanties zoals bijvoorbeeld in Nederland het RIVM. Die verantwoordelijkheid moet je helemaal niet bij de industrie leggen. Die hebben daar een groot commercieel belang bij. En die belangen zijn groot. Het Duitse Bayer, moederbedrijf van Monsanto, verdient jaarlijks 8 miljard euro aan de verkoop van glyfosaat. Met de recente goedkeuring van tien jaar kunnen ze dus weer 80 miljard op hun rekening bijschrijven. Zembla sprak ook deze onderzoeker die stuitte op een alarmerend onderzoek naar een bepaald type glyfosaat. Hun motoriek was ook aangetast. De fabrikant heeft de resultaten achtergehouden voor de Europese toelatingsautoriteiten. En volgens Zembla zou ook de CTGB gezondheidsrisico's verzwijgen. Recent onthulden ze ook nog dat de club volgens deze hoogleraar verkeerd testte op het kankerrisico van glyfosaat. Je kan dan inderdaad het kankerverwekkende effect niet zien, terwijl het er wel is. Check hun hele uitzending. Linkje hieronder. Oké, wat nu? Geen pesticiden meer? Nou de reden dat groente en fruit nog enigszins betaalbaar zijn, komt toch echt door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Zonder wordt het pas echt heel duur. En uit dit onderzoek blijkt dat we zeker 20 procent van onze wereldwijde voedselvoorziening zouden verliezen als alles ineens biologisch geteeld zou worden. Natuurlijk, in een ideale wereld zouden we dat doen. Maar dat geeft ook weer heel veel praktische problemen. Voor een akkerbouwer met een normaal bedrijf zou je zomaar aan tienduizenden euro's per jaar kunnen denken. Dat gaat niet alleen over het inkomen van de boer dat vertaalt zich ook in hogere voedselprijzen. Maar dat betekent dus dat er op dit moment nog mogelijke gezondheidsrisico's kleven aan op het oog gezond voedsel. Terug naar het begin. Weet je nog, deze twee? Zeg het maar. Nou, als jij zo min mogelijk pesticiden in je lijf wil, zou ik die overslaan. Check deze lijst voor de details. Zet 'm gerust even op pauze. Verder onderzoek is nodig, en dat komt er ook. Al die ziektes die ik eerder noemde, worden in een langdurige landelijke studie onderzocht. En ook de mix van bestrijdings- middelen moet worden gecheckt. Want op dit appeltje zit meer dan één stofje. Terwijl de meeste onderzoeken maar naar één middel kijken. Eerste onderzoeksresultaten laten zien dat een cocktail aan middelen meer risico's met zich meebrengt. Conclusie? Tja, hangt ervan af welke bril je op hebt. Zolang de gezondheidsrisico's niet waterdicht bewezen zijn, kun je twee dingen zeggen. Of: better safe than sorry. Of: waarom alarm slaan als je iets niet helemaal zeker weet?

Zo giftig is jouw eten

Ons eten wordt bespoten tegen insecten. Zonder bestrijdingsmiddelen zou er niet genoeg eten zijn om iedereen te voeden en zou ons eten veel duurder worden. De laatste jaren zijn er veel onderzoeken naar wat die middelen met onze gezondheid doen. Ziektes als COPD en Parkinson worden in verband gebracht met dit soort middelen, maar aantonen dat het hierdoor komt is lastig.

Pesticiden uitgelegd

In 1874 wordt in een paleis in Engeland de kleine Winston Churchill geboren. Hij heeft niet zo’n fijne jeugd. Van zijn ouders krijgt-ie weinig liefde en op school wordt hij ook nog eens gepest. Hij interesseert zich alleen voor geschiedenis en literatuur. Da’s toevallig want in allebei de vakken maakt-ie een mooie carrière. De jonge Churchill gaat het leger in en reist als oorlogsjournalist de wereld over, van Cuba naar India en Zuid-Afrika. Daar wordt hij gevangengenomen, maar hij weet nogal spectaculair te ontsnappen. Churchill komt thuis als een bekende Brit en gaat de politiek in. Daarna is hij de grote baas op verschillende ministeries, schrijft dikke boeken, houdt van katten, schildert, krijgt 5 kinderen en rookt en drinkt zich ook helemaal suf. Wat een leven! Tijd voor een nieuw boek, over zichzelf. In het oorlogsjaar 1940 wordt Churchill premier. Hij houdt meteen een indrukwekkende toespraak. Met “bloed, zweet en tranen” en wat slimmigheden sleept hij de Britten door de Tweede Wereldoorlog. Zo krijgt hij zelf een ereplek in de geschiedenisboeken, en dan pakt hij in 1953 ook nog een keer de Nobelprijs voor de literatuur. Dat hadden die pestkoppen vast niet verwacht…

Wie was Churchill?

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Als premier sleept Winston Churchill de Britten door de Tweede Wereldoorlog. Hij begint zijn carrière als oorlogsjournalist in het leger. Daarna gaat hij de politiek in, en verder schildert, schrijft en rookt hij veel.

Clipphanger

Waarom leven Palestijnen in vluchtelingenkampen?

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

NPO Kennis

Veel Palestijnse vluchtelingen wonen al hun hele leven in vluchtelingenkampen, verspreid over Libanon, Syrië, Jordanië, Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Aan het door de VN in 1948 vastgestelde ‘recht op terugkeer’ is tot op de dag van vandaag geen gehoor gegeven. Hierdoor is het leven in een vluchtelingenkamp voor meer dan 1,5 miljoen Palestijnen al meer dan 75 jaar dagelijkse realiteit.

Op de vlucht sinds 1948

Nieuw voor voortgezet onderwijs

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Schooltv

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!