Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur header

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Nieuwsuur in de klas

Programmalogo's

Naar de website van Nieuwsuur

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Hiv is in het Westen geen dodelijk virus meer, maar een chronische aandoening. Met hiv-remmers wordt het virus in toom gehouden. Onderzoekers proberen een manier te vinden om patiënten te laten genezen van hiv, dat is de volgende stap.

Wel of geen medicijn tegen hiv

Bij het onderzoeken van hersenen van criminelen blijkt dat een groot deel van hen hersenschade heeft. Komt criminaliteit dan door hersenschade? Hoe gaat zulk onderzoek, en kun je met die kennis ook criminaliteit voorkomen door middel van hersenstimulatie?

Ingrijpen in het criminele brein

In het gebouw van het Hunter College te New York is de eerste zitting van de Veiligheidsraad gehouden.  Zeer strenge controle belet ongewenste gasten den toegang.  De oprichting van de Veiligheidsraad, waar de lidstaten van de Verenigde Naties afspraken maken over vrede en veiligheid.  Sinds de oprichting zijn er maar vijf permanente leden China Frankrijk, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Rusland.  De Russische afgevaardigde Romy Koo  heeft in voorstellingen in de bespreking der Iraanse kwestie uitgesteld.  Die vijf permanente leden zijn machtig, want ze hebben vetorecht.  Dat betekent dat elk van die landen in zijn eentje een besluit kan tegenhouden.  Nou, toen de Veiligheidsraad werd opgericht, toen vertegenwoordigden die vijf landen zo'n miljard inwoners, bijna 40%. toen, van de wereldbevolking.  Maar we zijn inmiddels aanbeland in het jaar 2023 en samen hebben ze nu 2 miljard inwoners.  En dat is nog maar een kwart van de wereld bevolking nu.  Toch hebben nog steeds alleen die vijf landen een permanente zetel in die Veiligheidsraad.  En dus is de vraag is dat nog wel eerlijk?  In deze serie over bevolkingsgroei keken we tot nu toe vooral naar de gevolgen binnen een land.  Maar demografische ontwikkelingen zijn natuurlijk ook buiten de eigen landsgrenzen voelbaar.  Door migratie bijvoorbeeld door landen die hun plek op het wereldtoneel opeisen of doordat bestaande conflicten en spanningen verder op scherp komen te staan.  In deze laatste aflevering werpen we nog één blik op de wereld.  Aan het eind van deze eeuw.  We hebben in de eerste drie afleveringen laten zien hoe de wereld in recordtempo richting de 8 miljard inwoners is gegaan en wat er in de 21e eeuw nog staat te gebeuren.  Dat verschil tussen jong en oud.  Dat hebben we je al goed laten zien in aflevering twee op deze kaart.  Hoe groter het blokje van een land, hoe meer mensen er wonen.  En hoe roder het blokje, hoe ouder de bevolking van dat land is.  Je ziet hier dus goed hoeveel jonge mensen er in Afrika wonen en je ziet ook goed dat er in Nederland en in Europa relatief veel oudere mensen wonen.  Die discussie over migratie. Die ligt gevoelig.  Maar voor dat we het daar verder over gaan hebben eerst het grotere plaatje.  Want waarom verplaatsen mensen zich eigenlijk over de wereld?  Nou, om te beginnen dat verreweg de meeste mensen blijven gewoon wonen in het land waar ze zijn geboren.  Voor zo'n één op de dertig mensen wereldwijd geldt dat niet.  Zij vertrekken wel en zijn dus migrant.  Op de wereldbevolking betekent dat momenteel zo'n 280 miljoen mensen.  Nou, waar komen die dan vandaan?  Dit zijn de top twintig migratieroutes. Hier waar mensen vandaan komen en hier waar ze naartoe gaan.  En wat opvalt veel migratie vindt plaats tussen buurlanden. Van Syrië naar Turkije of van Afghanistan naar Iran en tussen Oekraïne en Rusland.  Tenminste, voor de oorlog.  Maar het zijn niet alleen buren, we zien ook veel migratie uit India naar andere delen van de wereld.  En ook bekend zijn de vele migranten die hier vanuit Latijns-Amerika naar de VS vertrekken.  En ja, dat zijn typisch van die migration canyons waarin een rijk land vlak naast een ontwikkelingsland ligt.  Het zelfde is natuurlijk de Middellandse Zee.  Afrika, Europa.  Dit soort beelden kennen we, die hebben we veel gezien de afgelopen jaren.  Maar hoe zit het nu precies met migratie tussen Afrika en Europa?  Beginnen we even bij Europa.  Ons continent is oud en wordt steeds ouder en de bevolking groeit amper nog.  En Nederland?  Het aantal Nederlanders is sinds de Tweede Wereldoorlog zo'n beetje verdubbeld.  Maar als je alleen kijkt naar geboorte en sterfte, dan zie je dat de bevolking hier steeds minder hard groeit. In 2022 vorig jaar, gingen er meer mensen dood dan er werden geboren.  Toch kromp de bevolking niet, want doordat er meer mensen naar Nederland kwamen dan dat er weggingen, namen het aantal inwoners de afgelopen decennia toch toe.  Toch geldt voor praktisch heel Europa en dus ook voor ons, dat er een tekort is aan werkende mensen.  En dat levert de bekende problemen op.  Vanaf vandaag rijden er opnieuw minder treinen.  Gevangenen die minder lang naar buiten kunnen, langer wachten op een verblijfsvergunning of maanden geduld hebben totdat een arts van het UWV je keurt.  Allemaal vanwege de grote personeelstekorten. Je hebt sterke vertraging nu met de trein omdat de treinen uitvallen.  Er zijn geen mensen om ze te rijden en op het continent naast ons heeft een overvloed aan jonge mensen.  Laten we eens kijken hoe het zit.  Wie komen er allemaal naar Europa?  De meeste mensen komen uit Azië, waar ook landen als Syrië en Afghanistan bij horen.  Het aantal mensen uit Afrika vormt niet het grootste deel, maar nam de afgelopen jaren wel toe.  En hoe zit dat dan eigenlijk in Afrika zelf?  De afgelopen decennia zijn steeds meer Afrikanen zich gaan verplaatsen vooral richting stedelijke gebieden op het eigen continent.  Ongeveer de helft van de Afrikaanse migranten blijft in Afrika.  De andere helft vertrek naar een ander continent.  Vooral Europa, ook het Midden-Oosten en dan de Verenigde Staten.  Als je gaat kijken waar in Afrika deze mensen vandaan komen, dan valt er echt iets op.  Hier zie je per regio welk deel van de migranten naar een ander continent vertrekt.  Voor Noord-Afrika is dat meer dan 90%.  Vanuit bijvoorbeeld Marokko trekken mensen vooral naar Europa vanuit Egypte vooral richting de Golfstaten in het Midden-Oosten.  Maar in de landen onder de Sahara is dat beeld heel anders.  Daar vertrekken maar ongeveer drie op de tien migranten naar een land buiten Afrika.  Neem Zimbabwe, wat lange tijd natuurlijk heel economisch slecht ging.  Of nog steeds.  Ja, grote stromen naar Zuid-Afrika.  Als je kijkt voor Nederland bijvoorbeeld. Wat zijn de stromen uit Afrika?  Dat zijn juist de conflicthaarden.  Het grootste land is Nigeria, maar het aantal mensen uit Nigeria in Nederland is niet zo groot  Tegelijkertijd verwachten deskundigen die we spaken dat als de economieën in Afrika blijven groeien, de migratie juist zal toenemen.  Hier zie je hoe het ontwikkelingsniveau van Afrikaanse landen de afgelopen jaren omhoog is gegaan volgens een index van de Verenigde Naties.  Maar de migratie is daardoor niet gedaald.  Sterker nog, die is dus alleen maar gestegen.  In het begin van deze video had ik het al even over de VN veiligheidsraad en dat de permanente leden van die raad een steeds kleiner deel van de wereld vertegenwoordigen.  En daarmee raken rond 2100 dus dat zie je hier, die verhoudingen nog meer uit balans.  En niet alleen in de Veiligheidsraad is bijvoorbeeld Afrika slecht vertegenwoordigd.  Kijk ook eens naar de G20, de club van de belangrijkste economieën in de wereld.  Alleen Zuid-Afrika mag daar meepraten.  Tenminste, tot nu toe.  Maar zelfs als landen met een grote bevolking worden beloond met een plek aan tafel, dan wil dat nog niet meteen zeggen dat ze ook echt macht hebben.  Kijk maar naar Saudi-Arabië met zijn kroonprins.  Dat heeft nu nog geen 30 miljoen inwoners maar een hoop geld en de kroonprins voelt zich machtig en is machtig.  Nou ja, wat is je economische basis om bij die club te horen?  Ben je echt in zo'n positie als land?  Hoewel je veel mensen hebt. Om een rol te spelen in de wereld veiligheid.  En daarmee komen we bij een ander punt.  Want op plekken in de wereld waar het nu al onrustig is daar wordt het er doorgaans niet rustiger op als er meer mensen bijkomen.  Of beter gezegd hoe meer mensen op een kluitje, hoe groter de spanningen.  Laten we ons voor nu even beperken tot het Midden-Oosten, een regio met een aantal langlopende conflicten en met opzienbarende voorspellingen over de bevolkingsgroei.  Nou, ik ben dol op cijfers en ik dacht fascinerend.  En daarna dacht ik huiveringwekkend.  Neem het door burgeroorlog geteisterde en straatarme Jemen en het rijke buurland Saudi-Arabië, dat trouwens actief aan die oorlog deelneemt.  Die twee landen hebben nu ongeveer net zoveel inwoners, maar aan het eind van deze eeuw ziet dat er volgens de prognoses van de VN heel anders uit.  Jemen groeit dus als kool.  Kijk bijvoorbeeld naar de hoofdstad Sanaa.  Die zou in 2100 zomaar eens net zoveel inwoners kunnen tellen als Tokio.  Nou, nachtmerriescenario voor de Jemenieten natuurlijk, want er is al hongersnood en oorlog en allemaal ellende.  Maar een nachtmerriescenario ook voor de Saudi's want als jij daarnaar kijkt vanuit jouw rijkdom, dan kan het niet anders dan dat al die Jemenieten naar jou toe willen komen.  Nog een land waarvan de bevolking de komende decennia door het dak gaat is Irak.  Dat land heeft nu nog ongeveer de helft van de bevolking van Iran of Turkije maar eind deze eeuw haalt het die beide landen ruimschoots in.  Maar we zagen net al, meer mensen betekent niet automatisch ook meer macht.  Kijk eens naar Egypte, dat heeft 100 miljoen Egyptenaren.  Maar niemand denkt meer dat Egypte de leider is van de Arabische wereld  Egypte koerst zelfs af op een verdubbeling van het aantal inwoners en gaat richting de 200 miljoen.  Tot afgrijzen van de president.  Hij heeft gezegd dat het even erg is als terrorisme.  De bevolkingsgroei.  Er is te weinig werk voor te veel Egyptenaren, jonge Egyptenaren in combinatie met klimaatverandering.  Dat wil zeggen hogere temperaturen, uitdroging, minder landbouw opbrengst, dus minder voeding voor de bevolking.  Nou, dat is toch een vrij griezelige ontwikkeling lijkt mij.  En wat te denken van het conflict tussen Israël en de Palestijnen? Op een stuk land dat net wat kleiner is dan België wonen nu nog zo'n 14 miljoen mensen.  Maar de prognoses houden rekening met een ruime verdubbeling van zowel Israëliërs als Palestijnen.  Het geboortecijfer in de Gazastrook behoort tot de hoogste in het Midden-Oosten, maar het risico op nog meer conflict als gevolg van bevolkingsgroei ligt ergens anders.  Ja, ik zou zeggen dat kan niet goed gaan.  De Gazastrook ook.  Dat is gewoon ook rampzalig.  Maar de situatie in de Westelijke Jordaanoever denk ik, zal tot grotere problemen leiden wegens de groei van het aantal kolonisten en de groei van de Palestijnse bevolking die absoluut vijandig tegenover elkaar staan.  En dat is alleen nog maar het Midden-Oosten.  Wereldwijd zijn er veel meer plekken waar snelle bevolkings groei tot grote spanningen kan leiden.  Ik begon deze serie met baby Vinice op de Filippijnen, de symbolische maar toch officiele 8 miljardste inwoner van deze planeet.  En de teller loopt door sinds zij afgelopen najaar ter wereld kwam maar waarschijnlijk niet oneindig.  Als je het hebt over de toekomst dan heb je het over demografische ontwikkelingen op de eerste plaats.  Is een leuk vak eigenlijk demograaf?  Heel erg leuk en heel erg belangrijk.  Als je kijkt naar de grote vraagstukken van nu voor Europa migratie, vergrijzing dat zijn allemaal demografisch aangedreven processen.  Dit was de laatste aflevering van onze Nieuwsuur serie over de wereld in het jaar 2100.  Je vindt alle vier de afleveringen op NPO Start, net als al onze andere video's.  Rest mij nog maar één ding bedankt voor het kijken!

Nieuwsuur in de klas: De wereld in 2100

Waarom zijn Afrikaanse landen zo slecht vertegenwoordigd in internationale organisaties? Wat gebeurt er als de bevolking van Palestina straks verdubbelt? En ambiëren jonge Afrikanen echt allemaal een toekomst in Europa? Wat is de impact van de bevolkingsgroei op de onderlinge verhoudingen in de wereld?

Een nieuwe verdeling van de macht (afl.4)

Het is iets om echt even bij stil te staan.  China is niet langer het land met de meeste inwoners.  Een uniek moment, want  sinds de VN de bevolkingscijfers bijhoudt is dat nog nooit gebeurd.  Ook in 1950 was China al de grootste toen  met ruim 500 miljoen inwoners.  Maar dat het land die positie kwijt is, komt niet alleen doordat India groeit.  Dat komt vooral doordat China krimpt.  En met krimpen bedoel ik bijna halveren.  Op dit moment zijn er bijna 1,5 miljard Chinezen, maar in het  jaar 2100 zijn dat er waarschijnlijk nog maar 800 miljoen.  Voor India ziet dat er anders uit.  Dat land telt nu dus net iets meer inwoners dan China.  Het land biedt rond het jaar 2060 op 1,7 miljard  en daalt in 2100 dan weer naar ongeveer 1,5 miljard.  In deze derde aflevering van onze serie over bevolkingsgroei  kijken we naar de twee giganten van Azië.  Twee grootmachten waar onder de motorkap van alles aan de hand is en die  sowiezo een enorm stempel zullen drukken op de wereld van de 21e eeuw.  Dit is Shenzen, een Chinese stad vlakbij Hong Kong.  Althans, dit was Shenzen in 1964 en dit is Shenzen nu.  Dezelfde stad, maar nu met ongeveer net zoveel inwoners  als heel Nederland.  China maakte de afgelopen 75 jaar een wonderbaarlijke storm  achtige ontwikkeling door. Qua bevolking bijna verdrievoudigd  de kindersterfte gekelderd en de economie enorm hard gegroeid.  En China is de tweede economie in de wereld.  En die economische groei, die kun je niet los zien van de bevolkingsgroei.  Dat noemen we dan eigenlijk demografisch dividend.  Bijvoorbeeld. Je hebt honderd mensen in een land.  Daarvan zijn er twintig kinderen tot vijftien jaar, zestig zijn tussen de  vijftien en de 65 en de andere twintig zijn ouderen boven de 65.  Nou, als mensen minder kinderen krijgen, wordt de werkende groep mensen relatief  groter en dat geeft een land een paar decennia de kans om heel hard te groeien.  Neem in Nederland. We hadden de babyboom in de jaren 40/50  waarna een baby bust ontstond.  Dat betekent dat die grote babyboom generatie  gevolgd werd door een kleine generatie met dan een optimale  verhouding tussen laten we zeggen verdienende mensen en afhankelijke mensen.  Dus dat is, dat creëert demografisch dividend.  Terug naar China, want dat land heeft de laatste decennia laten zien wat er kan  gebeuren als je effectief gebruik maakt van zo'n groeiende groep werkende mensen.  Maar China staat aan de  vooravond van een enorme verandering.  Voor het eerst in zestig jaar kromp de Chinese bevolking.  China is aan het krimpen en dat lijkt niet te gaan veranderen.  Deze video ging viral en de hashtag the last generation.  De laatste generatie ook, want niet alle jonge Chinezen kijken met vertrouwen  naar de toekomst.  Er stond gewoon een straf op het krijgen van twee of meer kinderen.  Daardoor is dat land enorm op de rem gaan staan.  Hebben ze daar nu een beetje spijt van?  Nou ja, spijt.  Het heeft natuurlijk ook wel voordelen opgeleverd omdat  hoe je het ook wendt of keert, wat we ook van China denken, het land heeft  het probleem van hongersnood, wat vroeger endemisch was in het land, opgelost.  Laten we eens kijken hoe de Chinese bevolking er in de toekomst uitziet.  In het jaar 2100 is die zo'n beetje gehalveerd.  En als je denkt dat wij hier in Nederland vergrijzen  nou kijk dan eens wat er in China staat te gebeuren op dit moment zijn er voor elke  honderd werkende Chinezen 26 kinderen  en negentien ouderen, maar dat worden aan het eind van deze eeuw  in 2100 twintig kinderen en drie en tachtig ouder.  En die hebben allemaal  onderwijs nodig of zorg en dat moet ergens van betaald worden.  Maar de groep die zorgt voor de economische groei, de 15 tot 64 jarigen.  Die groep zou flink afnemen tot dat er in dat jaar 2100  nog maar 380 miljoen over zijn.  Ter vergelijking dat zijn er nu nog bijna 1 miljard.  Daar kom je natuurlijk voor een mega vergrijzingsprobleem te staan.  Die generatie gaat nu met pensioen  en zij hebben allemaal één kind of soms niks.  Dus wie gaat dat verzorgen?  Da's best een grote uitdaging. Zeker, ja.  En dat zal ook zeker  de toekomst van het land wel gaan beïnvloeden denk ik.  De Aziatische grootmacht van nu heeft dus werk aan de winkel.  China moet echt rijk worden voordat het echt oud wordt.  Aan de andere kant van de Himalaya, bij die andere opkomende grootmacht  staan zij intussen voor een heel andere uitdaging.  Dit is Bihar in het  noorden van India, een staat met meer dan 100 miljoen inwoners.  Begin vorig jaar braken er flinke rellen uit.  Ja, op enkele tienduizenden vacatures bij de spoorwegen  solliciteerde miljoenen mensen.  Dat illustreert zowel de uitdaging waar India voor staat, als ook  de enorme kansen die het heeft.  Want terwijl China krimpt, groeit India nog wel even door.  In het jaar 2060, verwacht de VN, wonen  daar zo'n 1,7 miljard mensen.  Want het verhaal van India gaat niet alleen over enorme groei  het is ook het verhaal van een deel van de bevolking dat heel snel ouder wordt.  Het is als het ware een babyboom en een vergrijzing, allemaal in één land.  India is wat dat betreft net de hele wereld, maar dan in het klein.  Laten we eerst eens kijken naar dat ene cruciale getal.  De afgelopen decennia daalde dat al tot gemiddeld net boven de twee.  Net genoeg om de bevolking te vervangen.  Maar de verschillen binnen India zijn groot.  In de komende vijftien jaar is de gemiddelde man in de zuidelijke staat  Tamil Nadu twaalf jaar ouder dan iemand uit Bihar.  De staat van die spoorweg rellen.  In het noorden van India wonen bovendien veel meer mensen dan in het zuiden.  En dat komt onder meer door de enorme verschillen in vruchtbaarheid cijfers.  En dat zie je dan weer terug in de werkloosheid.  Het is geen toeval dat die rellen waar we het net over hadden hier plaatsvonden  in Bihar.  Als India net zo hard wil groeien als China  dan moet er dus nog wel het een en ander gebeuren.  Het zal dus een uitdaging worden voor India om die grote groep  jonge mensen effectief in te zetten, te voorzien  van onderwijs en banen.  Maar er is één continent waar de uitdaging nog groter is  en de bevolking nog jonger.  De helft van de bevolking in  Afrika op dit moment is jonger dan 25 jaar.  En dat is een enorme uitdaging voor onderwijs.  Het is een enorme uitdaging voor banen.  Wat bedoelt ie daar nou mee?  We bouwen het stap voor stap even op.  Kijk nog even goed naar de  voorspelde leeftijdsverhoudingen in China van eerder.  Je kunt die grofweg opdelen in twee groepen de  werkende en de niet werkende leeftijden.  Nou, als je die groepen vervolgens terugbrengt naar één lijn, dan krijg je  dit. De verhouding tussen de werkende en de niet werkende door de tijd heen.  En let op, want deze grafiek vertelt je het hele verhaal in één beeld.  Volgens de experts moet deze lijn boven de 1,7 zitten  wil een land economisch kunnen profiteren van dat demografisch dividend.  Vanaf de jaren tachtig heeft China dus enorm  geprofiteerd van dat grote aantal werkenden.  Maar aan die periode komt nu een eind.  En kijk even wat er gebeurt als we India erbij zetten.  Die lopen een paar decennia  achter op China zoals je ziet, en zitten nu bijna op hun piek.  Daar moet het de komende decennia echt gebeuren.  En dan is dit het gemiddelde van de Afrikaanse landen.  Afrika gaat economisch gezien dus pas in de tweede helft van  deze eeuw profiteren van de bevolkingsgroei.  Maar een stuk minder dan China en India dat deden.  En als dat lukt, dan heb je een grote jonge  actieve bevolking met alle kansen om zich te ontwikkelen.  Maar als dat niet lukt, dan heb je geen demografisch dividend.  Maar dan heb je eigenlijk een soort demografische burden, een enorme last.  Het onderstreept allemaal nog maar eens hoe belangrijk  de bevolkingsopbouw is voor de ontwikkeling van een land.  En als zo'n land zich dan verder ontwikkelt, dan neemt het zelfbewustzijn  doorgaans ook toe.  Als een bevolking maar hard genoeg groeit, dan is ook de  impact daarvan buiten de landsgrenzen voelbaar.  Bijvoorbeeld omdat een land zijn plek opeist  op het wereld toneel of omdat mensen hun heil elders zoeken.  En dus gaan we het hebben over migratie.

Deze aflevering gaat over een uniek moment in de moderne geschiedenis: voor het eerst telt het jonge India meer inwoners dan China, dat razendsnel vergrijst. Hoe gaan beide landen met deze nieuwe realiteit om? We duiken in de verbluffende cijfers over de twee giganten van Azië en spreken jonge Indiërs en Chinezen over hun toekomstplannen.

De halvering van China (afl.3)

Dit is Islam.  Een kersverse inwoner van Dar Es Salaam, de grootste stad in Tanzania  en één van de snelst groeiende steden van het Afrikaanse continent.  De 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika.  We kijken in deze tweede aflevering van onze serie over bevolkingsgroei.  Waarom juist in Afrika de groei zo snel gaat?  En wat belicht de één van de gevolgen, namelijk urbanisatie, de trek naar de stad.  Er ontstaan aan megasteden zoals we dat niet kennen op de wereld.  De verwachting is dat aan het eind van deze eeuw liefst  85% van de wereldbevolking in de stad woont.  Een fenomeen dat je overal ziet, maar zeker ook in Afrika.  En dus richten we de blik op Tanzania, één van de snelst groeiende landen op aarde.  En we kijken in het bijzonder naar die stad, Dar Es Salaam.  Aan het eind van deze eeuw naar verwachting  één van de drie grootste steden ter wereld.  En ze liggen alle drie op hetzelfde continent.  Het avontuur van de Islam  is hier begonnen bij de grote busterminal van Dar Es Salaam.  Het avontuur zoals dat hier voor zoveel mensen  jonge mensen vooral zoals hij, begint.  Ze komen hier aan  en daar gaan ze onderweg naar voor hen de grote belofte.  De plek waar als het goed is het geluk ligt.  Tijdens ons bezoek aan Dar Es Salaam is Ebby onze gids.  Hij is hier geboren en getogen, maar herkent de stad uit zijn jeugd amper meer.  Deze miljoenenstad Dar Es Salaam is niet uniek.  Hij staat symbool voor grote ontwikkelingen op het Afrikaanse continent.  Er komen namelijk steeds meer mensen bij en ze verhuizen steeds  vaker naar de steden, die dus enorm hard groeien.  Misschien wel te hard.  Het is een gevoelige discussie die over gezinsplanning, meer daarover straks.  Maar laten we eerst even kijken naar de cijfers.  Er wonen nu al meer dan 1 miljard mensen op het Afrikaanse continent.  De verwachting van de VN is dat in 2100 zo'n  40% van alle mensen in Afrika woont.  De reus van het continent Nigeria, haalt dan waarschijnlijk de VS in  als het derde meest bevolkte land ter wereld, na India en China.  Als regio gaat Afrika dus onvermijdelijk enorm groeien.  Maar  Kijk even mee naar die wereld.  Twee van de drie wereld bewoners  leven tegenwoordig in een land waar het vruchtbaarheidscijfer rond de 2,1 ligt.  Dat is dus het aantal kinderen dat je nodig hebt om de ouders te vervangen.  Maar de landen met een  vruchtbaarheidscijfer daar boven liggen bijna allemaal in Afrika.  En dat leidt weer tot heel veel jonge mensen.  Dit zijn de doorsnee leeftijden van de  verschillende continenten en je ziet, Afrika springt er meteen uit.  De vraag is nu hoeveel kinderen komen er daarbij?  Want dat bepaalt voor een belangrijk deel de groei de komende eeuw.  Heel veel regio's in de wereld, en dan heb ik het vooral  over Afrika, zitten nog midden in die fase van  lage, sterk dalende sterfte, maar nog hele hoge vruchtbaarheid.  En dat is voor een paar decennia.  En hoe langer dat duurt, hoe groter de bevolkingsgroei.  En veel van die mensen zullen in de stad geboren worden of naar de stad toe gaan.  En dus wordt de 21e eeuw de eeuw van de mega stad  of zelfs van de megalopolis.  Er ontstaan megasteden.  Lagos, dat wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld.  Laten we even uitzoomen en ook terugkijken.  In het jaar 1800 woonde nog niet eens één  op de tien mensen in stedelijk gebied.  En hier zie je hoe snel de laatste zeventig jaar die verstedelijking  is gegaan.  En die gaat voorlopig nog wel even door.  Dat is natuurlijk al in Jericho begonnen, 7000 jaar geleden.  Naarmate je meer middelen hebt  ja, zie je mensen vrijgesteld worden van de landbouw naar de stad trekken.  Kijk even mee, want dit zijn de mega steden in de wereld.  Dat zijn steden met meer dan 10 miljoen inwoners  en er komen de komende jaren er nog een aantal bij in Afrika in Azië.  Die steden worden steeds groter, dichter bevolkt en dat zie je ook heel goed  vanuit de lucht.  Nou kijken we even naar het nu in het oosten van China.  Er liggen hier een aantal steden Guangzhou, Shenzen, Macao  Hong Kong, miljoenensteden op zichzelf.  Ze liggen met een paar andere steden echt tegen elkaar aan.  Ze zijn als het ware versmolten met elkaar tot  één grote stad, een zogeheten megalopolis.  In dit gebied wonen bijna 90 miljoen mensen  en dat is net zoveel als in heel Duitsland.  In deze Greater Bay Area, want zo heet het, die is nog maar het begin.  Fast forward naar een voorbeeld uit de toekomst.  En dan zoemen we weer even in op Afrika, op  West-Afrika om precies te zijn.  Want de grootste van die samengesmolten  mega steden zal hier ontstaan.  Dit is Lagos, Nigeria.  Vanuit de lucht gefotografeerd in het jaar 1929.  En dit  is Lagos nu.  De stad is geëxplodeerd.  In 1969 woonden er nog geen miljoen mensen.  Inmiddels zijn dat er tussen de twintig en de 30 miljoen.  Maar daar blijft het niet bij.  In de buurlanden groeien de kuststeden ook heel hard.  En zo ontstaat er straks een stedelijk gebied tussen Abidjan  in Ivoorkust en Lagos in Nigeria.  Één grote, aan elkaar gegroeide stad met in het jaar 2100  waarschijnlijk honderden miljoenen mensen verspreid over vijf landen.  En liefst 800 kilometer lang.  Alsof je van Amsterdam naar Milaan rijdt en eigenlijk nooit de stad verlaat.  Maar het wordt een een stad zoals we dat niet kennen op de wereld  waarin je zulke uitdagingen krijgt op het gebied van infrastructuur of het gebied  van gezondheid, voedselvoorziening, noem maar op.  En je kunt zien dat je kunt zeggen dat is ook een uitdaging.  En die steden dat dat worden de  sommige zeggen dat de Silicon Valleys van Afrika.  En natuurlijk, die mogelijkheden zijn er alleen  we moeten ook zien dat een deel van de groei van die steden ook  komt uit armoe, mensen van het platteland die geen  mogelijkheid meer hebben. Zonder veel perspectief.  En ja, hoe accommodeer je dat?  Lagos geldt echt als de moeder aller megalopolis en  iedereen die zich in de wereld met steden bezighoudt kijkt naar die stad.  Maar in betrekkelijke stilte groeien andere megasteden bijna net zo hard.  Zoals dus Dar Es Salaam.  Daarstraks maakt we al kennis met Ebby.  Hij gidst ons dezer dagen door Dar Es Salaam, waar het stadsbestuur  de onstuimige groei van deze metropool enigszins  probeert te managen.  Voor de aparte busbanen staan het komende decennium  liefst 200 nieuwe busstations gepland, zoals er ook vele honderden  kilometers aan wegen en treinverbindingen worden aangelegd.  Het is hoognodig, want het inwonertal van circa 6 miljoen inwoners dat de stad  nu heeft, zal de komende dertig jaar volgens prognoses zeker verdubbelen.  Voor het stadsbestuur viel er de afgelopen jaren nauwelijks tegenop te plannen.  Zozeer werden hun scenario's telkens weer ingehaald door een nieuwe realiteit.  Iedereen kwam met een droom, maar zonder echt plan  naar Dar Es Salaam en begonnen maar te bouwen  Het gevolg  totale wildgroei en vrijwel alleen maar laagbouw.  Terwijl om al die nieuwkomers te huisvesten de stad toch echt de hoogte in moet.  En die andere catastrofe de razendsnelle klimaat verandering  valt daar niet los van te zien weten ze ook bij de Wereldbank.  Die helpt Dar Es Salaam zich voor te bereiden op de toekomst.  Door het extreme weer kampte Dar Es Salaam de afgelopen jaren met  grote overstroomingen die soms halve sloppenwijken wegvaagde.  Nieuw gegraven kanalen moeten meer ellende in  de toekomst voorkomen.  Het vruchtbaarheidscijfer in Tanzania loopt langzaam iets terug, maar  bevindt zich nog steeds tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw.  En dat Afrikaanse gemiddelde ligt maar net iets daaronder.  Of wat verder omlaag gaat.  En in welke mate dan?  Dat zou mede de ontwikkeling van het continent bepalen.  Kortom er staat  nogal wat te gebeuren in Afrika en dat roept allerlei nieuwe vragen op.  Wat betekent dat voor migratie bijvoorbeeld naar Europa?  Maar we gaan eerst kijken naar dat  andere continent dat zich zo spectaculair heeft ontwikkeld Azië.

Deze aflevering gaat over megasteden met soms tientallen miljoenen inwoners: het is de toekomst op het snel groeiende Afrikaanse continent, dat aan het eind van deze eeuw naar verwachting 40 procent van de wereldbevolking zal herbergen. In de tweede aflevering van onze serie over bevolkingsgroei bezoeken we Dar es Salaam, de grootste stad van Tanzania en één van de snelst groeiende steden in Afrika.

De opkomst van de oneindige megasteden (afl.2)

We zitten midden in een bevolkingsexplosie. Ik was in Tanzania en daar keek ik in de toekomst, een toekomst waarin in het jaar 2100 vier op de tien wereldburgers in Afrika wonen. Het is een toekomst waarin nog veel meer mensen hun geluk in de stad zullen zoeken, waarbij nog meer mega steden met tientallen miljoenen inwoners zullen ontstaan, waarvan sommigen zelfs over landsgrenzen heen gaan groeien. Het is de toekomst van onze wereld en van bijna 11 miljard mensen in het jaar 2100. We hebben vier afleveringen voor je in deze speciale serie. We kijken naar de grote ontwikkelingen die het nieuws soms niet halen, maar wel een enorme invloed hebben. We duiken de cijfers in en we praten met deskundigen van over de hele wereld. Heel erg leuk en heel erg belangrijk. Dat is best wel ongelooflijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we in detail naar die bevolkingsexplosie. Hoe zijn we tot 8 miljard mensen gekomen en groeit de mensheid eigenlijk voor eeuwig door? In de afleveringen daarna zoomen we in op het dynamische Afrikaanse continent, op de megasteden in wording. Want hoe gaan die om met al die nieuwkomers? En we kijken naar Azië, waar India China inhaalt als het land met de meeste inwoners. Dit is Baby Vinice, geboren op 15 november vorig jaar op de Filipijnen en symbolisch de 8 miljardste wereldburger. Symbolisch, want in dezelfde minuut werden er wereldwijd nog eens 254 andere baby's geboren. En dat slechts elf jaar nadat de 7 miljardste baby ter wereld kwam. Je kunt eigenlijk zeggen de 21e eeuw wordt de eeuw van Afrika. Zodanig dat ze bijna net zo groot worden als Azië. Dat is ongelooflijk eigenlijk. Dat is best wel ongelofelijk eigenlijk, ja. In deze eerste aflevering kijken we naar twee dingen. Hoe zijn we tot 8 miljard inwoners op deze planeet gekomen en hoe ziet het er eind deze eeuw uit in het jaar 2100? Maar we beginnen bij het begin, tenminste zo'n tienduizend jaar geleden. We zijn dan met zo'n 7 miljoen mensen net iets meer dan een nu in Noord en Zuid-Holland bij elkaar wonen. Tot aan het begin van onze jaartelling groeit de wereldbevolking langzaam naar bijna 250 miljoen inwoners. Langzaam groeit dat door, want pas in 1500 is de wereldbevolking weer verdubbeld. De volgende verdubbeling duurt maar 300 jaar. Rond 1800 bereikt de wereld 1 miljard inwoners. En dan? Dan gaat het hard. De bevolkingsexplosie begint. Vanaf 1800 gaat het astronomisch hard en steeds harder. Na twee, drie, vier, vijf, naar 6 miljard rond het jaar 2000. Een jaar of elf later 7 miljard en dan in 2022 8 miljard mensen. Nou, hoe kan het dat we in de laatste 200 jaar zo hard zijn gegroeid? Tot in de loop van de tijd en dat is een beetje gebeurd door iets verbeterde welvaart, steden die ontstaan. Eigenlijk volgt elk land of elke regio in de wereld een soort demografisch pad en dat heet de demografische transitie. De demografische transitie. Dat is een cruciaal model om te begrijpen waarom de bevolking zo hard groeit en hoe dat in de toekomst kan gaan. Want zo'n bevolkingsexplosie volgt meestal een vast patroon dat in alle landen ongeveer hetzelfde lijkt te gaan. En dat ziet er zo uit. De demografisch transitie is een ontwikkeling die eigenlijk alle regio's in de wereld doormaken. Waarin je begint met hoge sterfte, hoge vruchtbaarheid, dan een tussenfase waarin de sterfte daalt door toenemende ontwikkeling, betere medicijnen, betere voeding. En dat gat tussen die twee, dat leidt tot die bevolkingsexplosie. Daarna volgt ook de daling van de vruchtbaarheid tot je een eindfase bereikt waarin beide weer ongeveer gelijk zijn. Lage sterfte lage vruchtbaarheid, de eindfase van de demografische transitie zoals Nederland. In de jaren zestig en zeventig was natuurlijk een tijdperk van het boek de population bom van Paul Ehrlich, beroemd boek, die zei van ja de wereldbevolking groeit zodanig binnen tien jaar is het een catastrofe. Is niet gebeurd, maar dat heeft wel het denken heel erg beïnvloed. En toen zijn er eigenlijk in ontwikkelingslanden geforceerde bevolkingsbeperkings programma's gestart. Ook gesteund door het westen, bijvoorbeeld in India. Gedwongen sterilisatie. Ja dat was natuurlijk niet een fijne ingreep. Wat willen mensen? En veel mensen, ook in Afrika, willen eigenlijk minder kinderen dan ze krijgen. Aan de hand van onder meer dat geboortecijfer kan je dus goed zien waar in de transitie elk land zich bevindt. Om de bevolking op peil te houden moet dat cijfer iets boven de twee liggen, want als elke vrouw minstens twee kinderen krijgt, worden allebei de ouders vervangen. De afgelopen decennia is het vruchtbaarheidscijfer op heel veel plekken flink gedaald. Het ligt in de meeste landen rond de twee kinderen per vrouw of zelfs daaronder. Maar één regio valt erg op en dat is Afrika. Als je nu kijkt naar het aantal mensen per jaar wat erbij komt in Afrika, 30 miljoen of dergelijk. Dat het dat hebben we maar zelden meegemaakt in de geschiedenis ook in Azië. En in sommige landen is het nu nog steeds ouderwets hoog zoals Niger, waar vrouwen gemiddeld zo'n zeven kinderen krijgen. In Tanzania, waar wij voor deze serie zijn geweest ligt er tussen de vier en de vijf kinderen per vrouw. In Dar Es Salaam valt bijna niet tegen de komst van al die nieuwkomers op te bouwen. Volgens sommige prognoses is het straks aan het eind van deze eeuw de op twee na grootste stad in de wereld. Laten we een blik werpen op die toekomst. We beginnen met een testje. We zijn nu hier in de grafiek bij 8 miljard mensen in het jaar 2022 vorig jaar. Maar hoe loopt deze lijn verder? Met hoeveel zijn we denk jij in het jaar 2100? Nou, veel mensen zullen kiezen voor B of C, maar het goede antwoord is A. Het is een veelgemaakte fout. Veel mensen denken dat een stijgende lijn altijd maar door stijgt. Maar bevolkingsexplosies zijn eindig en deze dus ook. De Verenigde Naties maken al tientallen jaren bevolkings prognoses en voor het jaar 2100 ziet die prognose er zo uit. Ze hanteren een marge want je weet nooit zeker hoe de toekomst loopt maar deze lijn is de meest waarschijnlijke variant. Grosso modo als je het over de wereldbevolking hebt, dan zijn die voorspellingen van de verenigde naties wel heel goed geweest. Maar als je meer inzoomt naar bijvoorbeeld Afrika en dan zie je wel dat daar wel variatie zit in de prognoses. Er zijn dus ook andere prognoses zoals je hier ziet en die komen soms lager uit. Die modellen neem je dan bijvoorbeeld inkomensgroei of onderwijs voor vrouwen of anticonceptie mee. Dat zijn belangrijke factoren om het geboortecijfer omlaag te brengen. Maar hoe u het ook wendt of keert, we moeten rekening houden met een hele grote bevolkingsgroei op dat continent. Nog even terug naar die 8 miljard wereldburgers. Want waar wonen die precies? We delen ze even op naar continent en dan zie je meteen hoe ongelijk de bevolkingsgroei is verdeeld. Grofweg de helft van de wereld woont nu in Azië en maar een heel klein deel in Europa. En ook binnen de continenten zijn de verschillen groot. Kijk maar even naar deze kaart. Als je de wereldkaart zou opdelen naar bevolking, dan ziet ie er opeens heel anders uit. De twee grootste landen, China en India, vallen meteen op, maar ook Indonesië, Pakistan en Nigeria zijn een stuk groter. Rusland, Canada en Australië verdwijnen bijna. Enorme landen in oppervlakte, maar er wonen relatief weinig mensen. En let op wat er gebeurt als we vooruitkijken naar 2050. Dan is de wereldbevolking gegroeid tot bijna 10 miljard mensen en de helft van die groei komt door deze acht landen. Nigeria, Congo, Tanzania, Egypte, Ethiopie, Pakistan, India en de Filippijnen. En in het jaar 2100 aan het eind van deze eeuw. Dan zie je het verschil pas echt. Want kijk eens hoe groot Afrika dan ineens wordt. Bijna de helft van de wereld woont dan op dat continent en onze bevolkings kaart ziet er dan ook heel anders uit. Kijk hoe Nigeria en Congo een grotere bevolking hebben dan de Verenigde Staten en ook Ethiopië komt al in de buurt. Maar kijk ook hoe er in Madagascar tegen die tijd meer mensen wonen dan in Frankrijk of in het Verenigd Koninkrijk. Nou, laatste voorbeeldje is China nog steeds een groot blok, want ook dan zijn er nog heel veel Chinezen. Maar China is dan al lang niet meer dat zie je ook, het land met de meeste inwoners. In deze serie gaan we het hebben over dat soort uitdagingen in China en India dus. Maar ik neem je eerst mee naar Dar es Salaam.

In deze eerste aflevering zetten we de schijnwerpers op een wereld die richting de 9 miljard mensen beweegt - of zelfs nog meer. Hoe ziet onze wereld er uit in 2100?

De bevolkingsexplosie: waar eindigt het? (afl.1)

Klimaatactivisten vaak het nieuws. Het zijn opvallende acties die ze doen om aandacht te vragen voor het klimaat. Denk aan wegen blokkeren, schilderijen bekladden of concerten onderbreken. Wie zitten er achter de acties voor het klimaat, en welk effect hebben ze?

Protesteren tegen klimaatverandering

Elektriciteit lijkt vanzelfsprekend, maar tegenwoordig is er steeds minder ruimte op het elektriciteitsnet. De vraag naar energie stijgt en tegelijkertijd wordt er ook steeds meer opgewekt. Het gevolg is dat nieuwe bedrijven en woningen geen aansluiting kunnen krijgen.

Het elektriciteitsnet loopt vol

Diep in de zee, op de bodem van de oceanen liggen waardevolle brokken metaal. Mijnbouwbedrijven staan klaar om die naar boven te halen, want er is veel vraag naar de grondstoffen. Maar onderzoekers en milieuorganisaties willen dat de zeebodem met rust wordt gelaten.

De onbekende diepzee

Veel Nederlanders lijden aan hooikoorts, volgens schattingen heeft 1 op de 4 mensen wel eens klachten zoals niesbuien, hoesten, jeukende ogen en vermoeidheid. Door klimaatverandering en invasieve exoten wordt het hooikoortsseizoen steeds langer.

Vaker hooikoorts

Wereldwijd worden mensen als slaaf gehouden, ook nu nog. Ze worden gevangengehouden, moeten hard werken of worden mishandeld. Vier mensen vertellen over hun tijd in slavernij.

Moderne slavernij

De Hedwigepolder was een stuk land in Zeeland, aan de grens met België. Door internationale afspraken is het nu veranderd in een natuurgebied. De dijk is doorgestoken en er stroomt nu water naar binnen. Natuurorganisaties vinden het een mooi project, maar omwonenden zijn minder enthousiast.

Hedwigepolder onder water

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Nieuwsuur in de klas

Type videos